Dioptrie: Wszystko, co musisz wiedzieć w skrócie

W Niemczech co druga osoba cierpi z powodu zaburzeń wzroku – prawie 40 milionów osób, jak informuje Niemiecki Związek Lekarzy Okulistów. Krótkowzroczność i dalekowzroczność są szczególnie powszechne, jednak wiele osób cierpi również na astygmatyzm i starczowzroczność. Okulista lub optyk mierzy dokładny stopień wady wzroku w dioptriach. Wartość ta wskazuje zakres wady wzroku i służy jako podstawa do doboru okularów korygujących wadę. W tym artykule podsumowaliśmy, czym właściwie są dioptrie, jak można je określić i co oznaczają.

Artykuł zrecenzowany Prof. Dr. med. Hans-Jürgen Grein.

Dioptrie: W skrócie

Czym są dioptrie?

Tak mierzy się dioptrie

Od ilu dioptrii potrzebuję okularów?

Najczęstsze rodzaje wad wzroku

Podsumowanie: Określenie dioptrii jest niezbędne do korekcji wad wzroku

Dioptrie: W skrócie

• Dioptrie to fizyczna jednostka miary, która wskazuje moc refrakcyjną układu wzrokowego.

• Są one używane jako wskaźnik do określania wartości soczewek okularowych i soczewek kontaktowych.

• Wartości dioptrii w zakresie dodatnim wskazują na dalekowzroczność, wartości dioptrii w zakresie ujemnym wskazują na krótkowzroczność.

• Wartości dioptrii są określane przez okulistę lub optyka poprzez obiektywne i subiektywne określenie wartości refrakcji.

• Indywidualne wartości refrakcji są następnie wykorzystywane do dopasowania pomocy wzrokowej w celu korekty wady wzroku.

Termin „dioptria” został po raz pierwszy wprowadzony w 1872 roku przez francuskiego okulistę Ferdinanda Monoyera. Użył on starożytnych greckich słów „dia” oznaczającego „przez” i „opsis” oznaczającego „widzieć”, które razem tworzą dioptrie.

Dioptrie są nadal używane jako fizyczna jednostka miary wskazująca moc refrakcyjną układu wzrokowego. Matematycznie, dioptria odpowiada odwrotności ogniskowej w metrach. Na przykład soczewka skupiająca, która skupia światło słoneczne w odległości 0,5 metra za soczewką, ma moc refrakcyjną 1/0,5 m = 2 dioptrie – w skrócie: 2 dpt. Im krótsza ogniskowa, tym wyższa wartość dioptrii. W optyce okularowej liczba dioptrii jest wykorzystywana głównie do określania wartości soczewek okularowych i soczewek kontaktowych. Jednak samo ludzkie oko ma również średnią moc refrakcyjną wynoszącą około 60 dioptrii w stanie spoczynku – tj. podczas patrzenia w dal. Jeśli odległość zmienia się podczas widzenia, oko dostosowuje się w procesie zwanym akomodacją i odpowiednio reguluje swoją moc refrakcyjną, aby umożliwić ciągłe ostre widzenie.

Wartości dioptrii w zakresie od około -8,00 dpt do +8,00 dpt są powszechnie spotykane. Istnieją również osoby, które mają jeszcze wyższe wartości, ale stanowią one wyjątek. Ogólnie można jednak przyjąć, że: Im wyższa wartość dioptrii, tym większa korekcja wymagana za pomocą okularów lub soczewek kontaktowych.

Przy okazji: Wartość dioptrii nie zawsze jest taka sama dla każdego! Czynniki takie jak zmęczenie, niskie spożycie płynów, leki, a nawet ciąża mogą wpływać na wartość dioptrii i zmieniać ją w ciągu dnia. Diabetycy doświadczają szczególnie silnych wahań.

Jeśli wartość dioptrii znajduje się w zakresie dodatnim, oznacza to dalekowzroczność (nadwzroczność). W zależności od stopnia nasilenia, osoby dotknięte chorobą często nadal widzą wyraźnie w dali, ponieważ oko może częściowo kompensować wadę wzroku poprzez akomodację. Wyrównanie to jest jednak coraz mniej skuteczne w przypadku obiektów znajdujących się blisko, co skutkuje niewyraźnym widzeniem bliży. Wartość ta jest wskazana w recepcie na okulary w polu „sph” ze znakiem „+”, na przykład „+2,00 dpt”.

Jeśli dioptrie znajdują się w zakresie ujemnym, oznacza to krótkowzroczność: Bliskie obiekty są widziane wyraźnie, ale obraz staje się zamazany podczas patrzenia w dal. Wartość ta jest wskazana w recepcie na okulary w polu „sph” ze znakiem „-”, na przykład „-2,00 dpt”.

W większości krajów dioptrie mierzy się w krokach co 0,25 dioptrii. Wskazują one odchylenie od zdrowego oka, a także służą jako podstawa mocy refrakcyjnej, jaką muszą mieć soczewki okularowe lub kontaktowe, aby skorygować wadę wzroku. Dioptria jest powszechnie stosowaną jednostką służącą do określania mocy refrakcyjnej soczewek optycznych, a także do określania wad wzroku.

Podczas badania wzroku okulista lub optyk używa specjalnych urządzeń pomiarowych do określenia wartości dioptrii. Najpierw moc refrakcyjna oka jest mierzona obiektywnie za pomocą autorefraktometru. Następnie przeprowadzane jest dodatkowe badanie, podczas którego moc refrakcyjna jest określana subiektywnie. W tym celu okulista lub optyk używa różnych soczewek, które są wkładane do specjalnych okularów pomiarowych. Następnie pacjent musi odczytać litery lub cyfry. Wartości, które najlepiej odpowiadają pacjentowi, są następnie wprowadzane do spersonalizowanych okularów. Ten proces jest znany jako określanie refrakcji.

Podczas całego procesu pomiaru niezwykle ważna jest dokładność. Jeśli wartość dioptrii Twoich okularów nie jest prawidłowa, nie będziesz w stanie widzieć wyraźnie. Jeśli chcesz zmierzyć wartości swoich okularów, możesz po prostu umówić się na wizytę w wybranym salonie Fielmann.

Ciekawostka: Najmocniejsza soczewka okularowa, jaką kiedykolwiek wyprodukowano, ma -108 dpt

 To, czy i kiedy konieczne są okulary korekcyjne, zależy od rodzaju wady wzroku, a w niektórych przypadkach także od wieku.

W przypadku osób krótkowzrocznych okulary lub soczewki kontaktowe mogą w zauważalny sposób przyczynić się do wyraźniejszego widzenia od około -0,5 dioptrii – zwłaszcza podczas prowadzenia samochodu lub w szkole. Do około -1,0 dioptrii często można sobie poradzić w codziennym życiu bez pomocy wzrokowej, zwłaszcza jeśli nie wykonuje się czynności wymagających dużej ostrości wzroku. Przy wyższych wartościach wady wzroku korekcja powinna być zawsze stosowana, ponieważ w przeciwnym razie wiele szczegółów może zostać niezauważonych, co zwiększa ryzyko wypadków.

Sytuacja wygląda nieco inaczej w przypadku dalekowzroczności. Łagodną lub umiarkowaną dalekowzroczność można często łatwo skorygować dzięki akomodacji oka – tj. zdolności adaptacyjnej soczewki.  U młodych osób może wystąpić korekcja wynosząca nawet +2,0 lub +3,0 dpt bez okularów. Jednak zdolność do akomodacji zmniejsza się wraz z wiekiem. Zdolność akomodacji wykorzystywana do patrzenia w dal zostaje w takim przypadku ograniczona przy widzeniu bliży. Od około 35 roku życia kompensacja staje się coraz trudniejsza, więc korekcja optyczna za pomocą okularów lub soczewek kontaktowych staje się coraz bardziej konieczna.

Dlatego w niektórych przypadkach nawet przy niskich wartościach dioptrii warto sięgnąć po pomoc wzrokową. Niemniej jednak decyzja o zastosowaniu pomocy wzrokowej zależy od wielu indywidualnych czynników.

• Bóle głowy: Jeśli wada wzroku powoduje nieprzyjemne bóle głowy, może to być znak, że konieczna jest pomoc wzrokowa.

• Ruch uliczny: Jeśli zauważysz, że z trudem rozpoznajesz znaki drogowe lub że wydają się one niewyraźne, zdecydowanie powinieneś skorzystać z pomocy wzrokowej, aby uniknąć zagrożenia w ruchu drogowym. W warunkach nocnych, zwłaszcza przy nadjeżdżających z przeciwka pojazdach, dolegliwości mogą się nasilać.

• Obciążenie oczu: Przemęczenie oczu jest również konsekwencją utrzymującej się wady wzroku, która nie jest korygowana przez okulary lub soczewki kontaktowe.

• Wiek: Z reguły jakość widzenia pogarsza się wraz z wiekiem. Jeśli widzenie przedmiotów w bliży staje się trudniejsze, jest to prawdopodobnie spowodowane tak zwaną starczowzrocznością. Problemy zaczynają pojawiać się około 45 roku życia. Jeśli trudności występują już na wcześniejszym etapie życia, przyczyną może być nieskorygowana dalekowzroczność. Do korekcji należy używać soczewek kontaktowych lub okularów.

Soczewki kontaktowe przylegają bezpośrednio do oka, podczas gdy soczewki okularowe znajdują się w odległości co najmniej jednego centymetra od oka. Im większa wada wzroku, tym większa może być różnica wartości dioptrii między okularami a soczewkami kontaktowymi. W przypadku niewielkich wad wzroku, zazwyczaj są one jednakowe, ale wartości mogą różnić się od +/- 4 dpt.

Jeśli masz znaczną wadę wzroku i nosisz już okulary, nie powinieneś opierać zakupu soczewek kontaktowych wyłącznie na wartościach okularów. Przed zakupem soczewek kontaktowych należy ustalić ich dokładną wartość w dioptriach. W tym celu możesz umówić się na wizytę w najbliższym salonie Fielmann.

Wartości dioptrii dostarczają informacji o rodzaju wady wzroku i dokładnym stopniu jej zaawansowania. Niektóre wady wzroku występują bardzo często i dotyczą wielu osób.

W przypadku krótkowzroczności gałka oczna jest zwykle wydłużona, przez co promienie światła padające na oko skupiają się przed siatkówką. Oznacza to, że osoby dotknięte tą wadą widzą wyraźnie tylko na niewielkie odległości. Odwrotność wartości dioptrii dostarcza informacji o najdalszej odległości, z której osoba krótkowzroczna może nadal wyraźnie widzieć. Jeśli dana osoba widzi wyraźnie tylko na odległość około jednego metra, wartość ta wynosi -1,00 dpt. Jeśli wartość ta wynosi tylko 50 centymetrów (0,5 metra), wartość dioptrii wynosi -2,00 dpt.

Niska krótkowzroczność jest uważana za w dużej mierze nieszkodliwą dla oczu. Jednak wraz ze wzrostem wartości dioptrii ryzyko zmian patologicznych gwałtownie wzrasta z powodu silnego wydłużenia gałki ocznej. Wartości od -6,00 dpt są już uważane za wysoką krótkowzroczność. Choroby takie jak odwarstwienie siatkówki lub zwyrodnienie plamki żółtej stają się coraz bardziej powszechne. Dlatego też zaleca się, aby osoby krótkowzroczne odbywały regularne wizyty kontrolne u okulisty.

W przypadku dalekowzroczności (nadwzroczności) gałka oczna jest skrócona, przez co wpadające promienie światła zbiegają się w punkcie, który znajduje się za rzeczywistą siatkówką, co skutkuje rozmytym obrazem. Stopień, w jakim osoby dotknięte tą wadą są ograniczone w codziennym życiu, zależy nie tylko od nasilenia dalekowzroczności, ale także od wieku. U młodych osób przedmioty w oddali są zazwyczaj dobrze widoczne, natomiast z bliska obraz staje się coraz mniej wyraźny. Prowadzi to do wczesnego występowania poważnych problemów z prostymi codziennymi czynnościami, takimi jak czytanie.

Krzywizna rogówki, znana również jako astygmatyzm, może występować bez krótkowzroczności lub dalekowzroczności, ale często jest również związana z inną wadą wzroku. W takim przypadku rogówka nie ma równomiernego kształtu, lecz – jak powierzchnia beczki – jest inaczej zakrzywiona w dwóch kierunkach. Obiekty w kształcie punktu mogą być zatem postrzegane jako linia. Aby uwzględnić astygmatyzm przy określaniu wartości dioptrii, dodaje się drugi parametr odnoszący się do zakrzywienia rogówki.

Jeśli na przykład krótkowzroczność jest połączona z astygmatyzmem, na recepcie może pojawić się wartość taka jak „sph -3,00 dpt, cyl -0,50 dpt”. Po tym zawsze podana jest również pozycja osi, która wskazuje wyrównanie różnych krzywizn. Oznacza to, że rejestrowane są wartości dioptrii dla krótkowzroczności i wartości dioptrii dla astygmatyzmu.

Dokładne określenie wartości dioptrii jest niezbędne do korekcji istniejących wad wzroku. Przy tym niezwykle ważna jest również precyzja: Zarówno obiektywne, jak i subiektywne pomiary refrakcji są wykorzystywane do precyzyjnego określenia wady refrakcji oczu. Jest to jedyny sposób, aby upewnić się, że okulary zapewniają naprawdę ostre widzenie. Jeśli chcesz ustalić swoje wartości korekcji i dowiedzieć się, ile dioptrii powinny mieć Twoje okulary, możesz umówić się na bezpłatne badanie wzroku w jednym z wielu naszych salonów. W tym celu możesz skorzystać z naszego portalu wizyt online. Następnie z przyjemnością doradzimy w kwestii okularów korekcyjnych i przeciwsłonecznych, a na życzenie dobierzemy odpowiednie soczewki kontaktowe do wady wzroku.

Tutaj znajdziesz szczegółowe informacje na temat wiedzy.