przyczyny, objawy i wskazówki dotyczące łagodzenia dolegliwości

Zaczerwienione oczy nie są rzadkością – prawie każdy z nas był kiedyś dotknięty tym problemem. Zaczerwienione oczy są zwykle spowodowane rozszerzeniem naczyń krwionośnych w spojówce oka. Istnieje wiele możliwych przyczyn, od zwykłych przejawów zmęczenia po poważne choroby. W tym artykule podsumowujemy przyczyny pojawienia się zaczerwienionych oczu, objawy, które mogą im towarzyszyć oraz sposoby ich łagodzenia.

Treść merytoryczna została sprawdzona przez Hansa-Jürgena Greina, autora specjalistycznego

Tłumaczenie na język polski zostało sprawdzone przez Marię Kaluza

W skrócie

• Praktycznie każdy człowiek przynajmniej raz w życiu doświadcza zaczerwienienia oczu.

• Większość przypadków wynika z ostrych podrażnień, które ustępują samoistnie.

• Czasami przyczyną jest infekcja oka – wtedy konieczna jest wizyta u okulisty.

• W wielu przypadkach wystarczy odciążyć oko i zastosować łagodzące krople do oczu.

• Jeśli jednak oprócz zaczerwienienia oczu występują dodatkowe objawy, należy niezwłocznie zgłosić się do okulisty.

Czym są zaczerwienione oczy?

Przyczyny zaczerwienienia oczu

Objawy towarzyszące zaczerwienieniu oczu

Czerwone oczy po obudzeniu

Co pomaga na zaczerwienienie oczu?

Często zadawane pytania dotyczące czerwonych oczu

Pod pojęciem „czerwonych oczu” rozumie się zazwyczaj rozszerzenie naczyń krwionośnych w spojówce oka. W efekcie białko oka nagle staje się czerwone, a przy bliższym badaniu widoczne są liczne drobne naczynia krwionośne. Czasami może się wydawać, że cała biała część oka pokryta jest krwią. Dzieje się tak, gdy pęka małe naczynie krwionośne w spojówce, powodując rozległy krwotok. Chociaż widok ten może budzić niepokój, w większości przypadków jego przyczyna jest niegroźna. 

Dotyczy to obu rodzajów zaczerwienienia oczu. Objawy często ustępują samoistnie – w zależności od rodzaju zaczerwienienia oczu, w ciągu kilku godzin lub kilku dni. Jeśli jednak zaczerwienienie oczu utrzymuje się przez dłuższy czas, pojawiają się dodatkowe dolegliwości lub zaczerwienienie jest wynikiem urazu, należy koniecznie skonsultować się z lekarzem.

Przy okazji: rogówka oka, czyli idealnie przezroczysta tkanka pokrywająca źrenicę i tęczówkę, zazwyczaj nie posiada naczyń krwionośnych i dlatego nie może być zaczerwieniona.

Wiele osób w ciągu swojego życia przynajmniej raz doświadcza zaczerwienienia oczu. Wynika to między innymi z wielu różnych przyczyn: zmęczenia, alergii, przeciągów – istnieje wiele czynników, które mogą prowadzić do zaczerwienienia oczu.

Jednak dlaczego nagle widocznych jest tak wiele naczyń krwionośnych, które w innym przypadku pozostają niezauważone? 

Wynika to z faktu, że w normalnych warunkach tylko niewielka część drobnych naczyń włosowatych w spojówce jest ukrwiona. Gdy pojawia się podrażnienie, otwierają się drobne „zastawki”, przez które krew zaczyna przepływać do dotychczas pustych naczyń. W ten sposób wiele komórek odpornościowych dociera do spojówki, by bronić ją przed potencjalnymi zagrożeniami. Opisaliśmy tutaj bardziej szczegółowo najczęstsze przyczyny zaczerwienienia oczu.

Przemęczenie

Brak snu jest jedną z najczęstszych przyczyn zaczerwienienia oczu. Skład płynu łzowego zmienia się, gdy śpisz zbyt mało, co może prowadzić do względnej suchości powierzchni oka i podrażnienia spojówki. Objawia się to zaczerwienieniem oczu, które jest szczególnie wyraźne rano. W większości przypadków dolegliwości ustępują, gdy płyn łzowy ponownie się ustabilizuje.

Bodźce zewnętrzne

Nasze oczy mają bezpośredni kontakt z otoczeniem. Podczas gdy nasza skóra pełni funkcję naturalnej osłony dla ciała, delikatna powierzchnia oka jest chroniona przed czynnikami zewnętrznymi jedynie przez płyn łzowy. Dlatego bodźce pochodzące ze środowiska szczególnie łatwo powodują zaczerwienienia i podrażnienia oczu:

• Suche powietrze: suche powietrze powoduje szybsze wysychanie oczu, gdy nie wytwarzają one wystarczającej ilości płynu łzowego. Może to powodować zaczerwienienie oczu.

• Przeciąg: przeciąg również przyczynia się do szybszego odparowywania filmu łzowego i wysuszania oczu. Powoduje to podrażnienie, które prowadzi do zaczerwienienia oczu.

• Promieniowanie UV: czy wiesz, że nasze oczy również mogą ulec oparzeniu słonecznemu? W takim przypadku mówimy o popromiennym uszkodzeniu rogówki. Czasami wystarczy pół godziny na słońcu, aby promieniowanie UV spowodowało podrażnienie rogówki i spojówki. Objawia się to zaczerwienieniem oczu.

• Praca przy ekranie: podczas pracy przy ekranie mamy tendencję do znacznie rzadszego mrugania. Uniemożliwia to równomierne rozprowadzanie filmu łzowego na powierzchni oka, co prowadzi do podrażnienia i zaczerwienienia oczu.

• Dym i opary: dym papierosowy dostający się do oka jest częstą przyczyną zaczerwienienia oczu. Także dym powstający w wyniku pożaru lub opary unoszące się w powietrzu, takie jak benzyna i rozpuszczalniki, mogą powodować podrażnienie oczu, a w efekcie ich zaczerwienienie.

• Kurz: niezależnie od tego, czy chodzi o zakurzone pomieszczenia, czy wysokie stężenie pyłu w miejscu pracy – maleńkie cząsteczki dostają się do oczu wraz z powietrzem i muszą zostać stamtąd usunięte za pomocą płynu łzowego. Jeśli obciążenie jest zbyt duże, dochodzi do zaczerwienienia oczu.

• Ciała obce: do oka mogą dostać się różne cząsteczki, które powodują podrażnienie. Często przyczyną takiego podrażnienia mechanicznego są rzęsy lub drobinki kurzu. Jeśli nie uda się samodzielnie usunąć ciała obcego, należy natychmiast zgłosić się do okulisty. Czynniki chemiczne: wiele osób po wizycie na basenie skarży się na zaczerwienienie oczu – najczęściej wynika to z drażniącego działania chloru, który podrażnia oczy, powodując ich zaczerwienienie. Taką reakcję mogą wywołać również inne opary chemiczne.

Stany zapalne

Zaczerwienienie oczu jest zazwyczaj spowodowane podrażnieniem spojówki, które określa się mianem zapalenia spojówki. Nie zawsze jednak jest ono wywołane przez bakterie lub wirusy. Zapalenie spojówek mogą wywołać również czynniki nieinfekcyjne.

Zaczerwienienie oczu może być także spowodowane zapaleniem rogówki (keratitis). Podobnie jak w przypadku zapalenia spojówek, przyczyną mogą być infekcje bakteryjne lub wirusowe, ale istnieje również wiele innych czynników wywołujących tę dolegliwość, takich jak czynniki środowiskowe lub choroby ogólnoustrojowe.

Infekcje

Infekcje oczu mogą być zakaźne, dlatego w takich przypadkach należy zwrócić szczególną uwagę na higienę. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy zaczerwienione jest tylko jedno oko – dzięki temu można uniknąć zakażenia drugiego oka. Infekcje bakteryjne można skutecznie leczyć za pomocą antybiotykowych kropli do oczu. Infekcje wirusowe, z wyjątkiem opryszczki, muszą ustąpić samoistnie. Niestety istnieje wysoce zaraźliwa odmiana (Keratokonjunktivitis epidemica), która występuje szczególnie wiosną i jesienią. Wówczas oboje oczu jest dotkniętych silnym zaczerwienieniem, obrzękiem i łzawieniem.

Alergie

Alergia spojówek, często wywoływana przez pyłki, może również powodować zaczerwienienie oczu. Uwolnienie histaminy powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych w oku, co prowadzi do jego zaczerwienienia. Ponadto wzrasta wydzielanie płynu łzowego, ponieważ oczy próbują pozbyć się ciał obcych, takich jak pyłki. Powiększone naczynia krwionośne stają się bardziej przepuszczalne, a osocze krwi przedostaje się do tkanki. Czasami dochodzi dodatkowo do obrzęku spojówki lub powiek oraz swędzenia lub pieczenia. Ponadto alergiczne zapalenie spojówek często wiąże się ze zwiększoną wrażliwością na światło.

Suche oczy

Wiele czynników powoduje suchość oczu– między innymi suche, ogrzewane powietrze, praca przy ekranie komputera, klimatyzacja, dym papierosowy i promieniowanie UV. W wyniku wysuszenia film łzowy nie nawilża już całkowicie powierzchni oka, co powoduje podrażnienie, które może skutkować zaczerwienieniem oczu.

Krwawienia pod spojówką

Czerwone oczy mogą być niekiedy spowodowane krwawieniem pod spojówką. Zazwyczaj dotyczy to tylko jednego oka i powoduje pojawienie się wyraźnie zarysowanej, czerwonej plamki na spojówce. Takie krwawienia mogą być spowodowane silnym ciśnieniem, np. podczas kichania, kaszlu lub wymiotów. Przyczyną mogą być również leki przeciwzakrzepowe. Krwawienia te są porównywalne z siniakami na skórze, ale ze względu na przezroczystość spojówki mają kolor krwistoczerwony. W większości przypadków są one nieszkodliwe i ustępują samoistnie w ciągu kilku dni. 

Istnieje jednak ważny wyjątek, gdy krwawienie jest spowodowane urazem, np. uderzeniem w oko. W takich przypadkach oko zawsze powinien zbadać lekarz, aby wykluczyć ewentualne dalsze uszkodzenia.

Soczewki kontaktowe

Soczewki kontaktowe są ciałem obcym w oku. Większość osób dobrze je toleruje, jednak w przypadku suchych oczu soczewki kontaktowe mogą powodować dodatkowe podrażnienia, które prowadzą do zaczerwienienia oczu. Czasami pomocna może być zmiana materiału, z którego wykonane są soczewki kontaktowe, na taki, który zatrzymuje więcej wilgoci lub lepiej łączy się z filmem łzowym. Dodatkowo można stosować nawilżające krople do oczu, które są kompatybilne z soczewkami kontaktowymi.

Samo zaczerwienienie oczu nie jest powodem do niepokoju. Jeśli jednak występują objawy towarzyszące, zaczerwienienie oczu może wskazywać na poważną chorobę, którą należy skonsultować z okulistą.

Ból oczu

Jeśli wraz z zaczerwienieniem oczu pojawia się warto zgłosić się do lekarza. Ból może występować w jednym lub obu oczach i mieć charakter kłujący, pulsujący lub tępy.

Pieczenie, swędzenie lub łzawienie oczu

Jeśli czerwone oczy dodatkowo zaczynają piec, swędzieć lub łzawić, również wskazana jest konsultacja z lekarzem. Czasami przyczyną tych dolegliwości może być alergia, jednak powodem mogą być również poważne choroby oczu.

Wydzielina ropna

Jeśli z oka wydobywa się ropa, prawdopodobnie przyczyną zaczerwienienia oczu jest infekcja bakteryjna. W takim przypadku oczy są zazwyczaj mocno sklejone, zwłaszcza rano, ale również w ciągu dnia wydobywa się z nich żółtawa wydzielina. Ponadto w niektórych przypadkach na oku mogą pojawić się małe nitki śluzu, utrudniając widzenie.

Bóle głowy

Osoby, które oprócz zaczerwienienia oczu odczuwają nagle silny ból głowy i złe samopoczucie, powinny niezwłocznie zgłosić się do okulisty. Przyczyną zaczerwienienia oczu może być znacznie podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe. Tego rodzaju ostry atak jaskry jest stanem nagłym, który wymaga natychmiastowego leczenia.

Pogorszenie wzroku

Jeśli zaczerwienieniu oczu towarzyszy pogorszenie wzroku, które pojawiło się równie nagle jak zaczerwienienie, przyczyną może być również choroba oczu, taka jak ostry atak jaskry.

Zaczerwienione oczy występują szczególnie często rano. W nocy oko wytwarza mniej płynu łzowego niż w ciągu dnia, przez co oczy stają się bardziej suche. Jeśli w ciągu dnia dochodzą do tego jeszcze inne obciążenia, na przykład intensywna praca przed ekranem, zmęczenie lub przemęczenie, oczy nie są w stanie całkowicie zregenerować się w nocy. W rezultacie rano pojawiają się zaczerwienienia. Można temu zapobiec, oszczędzając oczy wieczorem. Pomocne mogą być również krople nawilżające stosowane w ciągu dnia.

W wielu przypadkach zaczerwienienie oczu wynika z przeciążenia, któremu można łatwo zapobiec poprzez niewielkie zmiany w codziennym trybie życia. Jeśli jednak zaczerwienieniu oczu towarzyszą inne objawy lub zaczerwienienie nie ustępuje nawet po kilku tygodniach, należy zgłosić się do lekarza. Odpowiednie leczenie można zastosować wyłącznie po ustaleniu przyczyny.

Odciążenie oczu

Daj odpocząć swoim oczom! Intensywna praca przy komputerze, silne nasłonecznienie i zbyt mała ilość snu przyczyniają się do zaburzenia równowagi filmu łzowego i podrażnienia oczu.

Podczas pracy przed ekranem komputera rób regularne przerwy i pamiętaj o częstym mruganiu. Kiedy wychodzisz na słońce, noś okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV, aby odciążyć oczy. A wieczorem zalecamy, aby położyć się nieco wcześniej do łóżka, by Twoje oczy mogły naprawdę odpocząć w nocy.

Krople do oczu

Niektóre osoby mają po prostu bardziej suche oczy niż inni. Jeśli powoduje to regularne podrażnienie oczu, nawilżające krople do oczu mogą pomóc złagodzić dolegliwości i zapobiec zaczerwienieniu. Sztuczne łzy są dobrym sposobem na walkę z zaczerwienieniem oczu, szczególnie u osób, które dużo pracują przed ekranem komputera.

Rezygnacja z soczewek kontaktowych

W przypadku wrażliwych oczu soczewki kontaktowe mogą dodatkowo wysuszać i podrażniać oczy. W pierwszej kolejności można zastosować nawilżające soczewki kontaktowe, aby złagodzić objawy. Jeśli nie przyniesie to poprawy, pomocne mogą okazać się nawilżające krople do oczu. Jeśli jednak i to nie pomoże, pozostaje jedynie rezygnacja z soczewek kontaktowych i przejście na okulary Chętnie doradzimy Ci w tej kwestii w najbliższym salonie Fielmann.

Konsultacja z okulistą

Jeśli powyższe metody nie pomagają złagodzić zaczerwienienia oczu, konieczna jest wizyta u okulisty. W tym przypadku decydujące znaczenie ma przyczyna dolegliwości. Alergie i infekcje oczu w większości przypadków wymagają leczenia.

Ostre infekcje bakteryjne można leczyć za pomocą antybiotykowych kropli lub maści do oczu, natomiast reakcje alergiczne łagodzi się za pomocą leków przeciwhistaminowych i antyalergicznych kropli do oczu. Jednak ciała obce mogą również być przyczyną zaczerwienienia oka – należy je profesjonalnie usunąć u okulisty.

Tutaj znajdziesz szczegółowe informacje na temat zdrowia oczu.