przyczyny, objawy i leczenie

Zaczerwienione oczy, dyskomfort związany z pieczeniem, uczucie piasku w oku – to wszystko mogą być objawy suchości oczu. W tym artykule wyjaśniamy, kiedy warto odwiedzić lekarza okulistę, jakie są domowe sposoby na suche oczy i jak powstaje ta dolegliwość.

Treść merytoryczna została sprawdzona przez Hansa-Jürgena Greina, autora specjalistycznego

Tłumaczenie na język polski zostało sprawdzone przez Marię Kaluza

Czym są suche oczy?

Suche oczy: objawy

Przyczyny suchości oczu

Co zrobić w przypadku suchości oczu?

Podsumowanie: suchość oczu jest powszechną chorobą cywilizacyjną

W skrócie

• Suchość oczu jest powszechną chorobą cywilizacyjną: dotyka około 15 procent wszystkich mieszkańców Niemiec.

• Przede wszystkim coraz częstsze korzystanie z ekranów komputerowych przyczynia się do tego, że wiele osób cierpi na suchość oczu.

• Istnieje wiele objawów wskazujących na suchość oczu. Nie zawsze występują wszystkie objawy.

• Przyczyny suchości oczu są różnorodne: często znaczenie mają zarówno czynniki wewnętrzne, jak i zewnętrzne.

• Możesz podjąć pewne działania, aby zapobiegać suchości oczu.

• Jeśli środki zapobiegawcze nie pomagają, należy umówić się na wizytę u okulisty – możliwe jest również leczenie farmakologiczne.

Z medycznego punktu widzenia suchość oczu nazywana jest również zespołem Sicca lub Keratokonjunktivitis sicca. Przyczyną tego stanu jest zmiana filmu łzowego spowodowana niedoborem łez lub ich parowaniem. Za produkcję płynu łzowego odpowiedzialne są nie tylko gruczoły łzowe, ale również gruczoły Meiboma, które wytwarzają tłustą wydzielinę lipidową, chroniącą film łzowy przed parowaniem.

Dzięki temu z oka wypłukiwane są małe ciała obce i patogeny, a także usuwane są martwe komórki. Ponadto płyn łzowy sprawia, że powieki przesuwają się po przedniej powierzchni oka bez powodowania nieprzyjemnego tarcia. Wszystkie te funkcje są ograniczone lub nie występują w ogóle, gdy ilość płynu łzowego jest zbyt mała – dochodzi wtedy do wysuszenia oczu. Tarcie między powieką a rogówką powoduje uczucie obecności ciała obcego w oku. Również patogeny mają w tym przypadku ułatwione zadanie, co może prowadzić do infekcji oka.

Niestety, suchość oczu jest powszechną dolegliwością, która dotyka wiele osób. W Niemczech około 15–17 procent populacji cierpi na suchość oczu, przy czym problem ten dotyka kobiety średnio częściej niż mężczyzn. Ponadto prawdopodobieństwo wystąpienia suchości oczu wzrasta wraz z wiekiem: z biegiem czasu gruczoły Meiboma szybciej wysychają, przez co oczy stają się bardziej wrażliwe. Ponadto ogólne, często związane z wiekiem choroby, takie jak cukrzyca i reumatyzm, mogą powodować zmiany w składzie filmu łzowego, a tym samym wywoływać suchość oczu.

Suchość oczu objawia się bardzo indywidualnymi, różnorodnymi symptomami. Nie wszystkie objawy muszą występować jednocześnie i u wszystkich osób – nawet pojedyncze dolegliwości mogą być pierwszą wskazówką. Ponadto niektóre z tych objawów mogą również wskazywać na inne choroby oczu, dlatego warto skonsultować się z lekarzem w przypadku wystąpienia dolegliwości.

Uczucie ciała obcego

Jeśli w oku jest za mało płynu łzowego lub jeśli ten płyn za szybko odparowuje, pojawia się nieprzyjemne uczucie tarcia między powieką a przednią powierzchnią oka. To tarcie powoduje nieprzyjemne uczucie obecności ciała obcego, mimo że nie jest ono widoczne w oku. W języku potocznym stan ten nazywany jest również uczuciem „piasku pod powiekami“.

Uwaga: oczywiście uczucie obecności ciała obcego może również oznaczać obecność prawdziwego ciała obcego w oku, które może wymagać usunięcia. Jeśli uczucie to utrzymuje się przez dłuższy czas, warto umówić się na wizytę u okulisty.

Pieczenie oczu

Jeśli odczuwasz nieprzyjemne pieczenie oczu, może to wynikać z kilku czynników. Pieczenie powstaje w wyniku niedoboru płynów, co powoduje wysuszenie oka, a to z kolei wywołuje uczucie pieczenia.

Łzawiące oczy

Jeśli oczy są zbyt suche, organizm próbuje zrównoważyć ten stan i zwiększa produkcję łez. To z kolei może spowodować, że zwiększona ilość łez nie będzie mogła utrzymać się na powierzchni oka. Na skutek tego łzy spływają z oka.

Zmęczone oczy

Długotrwała suchość może powodować zmęczenie oczu. Każde mrugnięcie jest męczące, gdy ilość płynu łzowego jest zbyt mała. Powoduje to zmęczenie oczu, które dodatkowo nasila się w wyniku dodatkowego obciążenia, takiego jak praca przy komputerze lub stres.

Ból oczu

Ból oczu to szerokie pojęcie, które może wiązać się z uczuciem ciągnięcia, kłucia lub pulsowania w oczach. Jednak również uczucie pieczenia lub drapania może być odczuwane jako ból oczu. Ciągłe przeciążenie oczu spowodowane niedoborem płynu łzowego może w dłuższej perspektywie prowadzić do bólu oczu, który znacznie ogranicza codzienne funkcjonowanie osób dotkniętych tym problemem.

Zaburzenia widzenia

Zaburzenia widzenia takie jak nieostry, zamglony obraz czy zjawiska świetlne są typowymi objawami suchych oczu. Jednak zaburzenia widzenia mogą również wskazywać na wiele innych chorób oczu i są poważnym objawem, który należy skonsultować z lekarzem, aby uniknąć ewentualnych powikłań.

Sklejone powieki

Osoby, które po przebudzeniu mają sklejone powieki, mogą cierpieć na suchość oczu. Może to wynikać z zaburzeń pracy gruczołów Meiboma, które znajdują się na brzegach powiek. Produkują one oleistą ciecz, która chroni oczy przed wysychaniem. Jeśli oczy są bardzo suche w ciągu dnia, gruczoły wytwarzają więcej płynu – w nocy, kiedy oczy są zamknięte, może powstać zbyt duża ilość płynu, który powoduje sklejanie się powiek.

Zaczerwienienie spojówki

W przypadku suchych oczu każde mrugnięcie powoduje tarcie na powierzchni oka. Już samo to może prowadzić do zaczerwienienia spojówki. Jednak zbyt mała ilość płynu łzowego przyczynia się również do szybszego przedostawania się do oczu czynników chorobotwórczych i ciał obcych, które mogą powodować infekcję będącą przyczyną zaczerwienienia spojówek.

Swędzenie

Jedno jest pewne: jeśli pojawia się uczucie swędzenia, nie należy pod żadnym pozorem pocierać oczu. Zazwyczaj powoduje to nasilenie swędzenia, a ponadto ułatwia przedostawanie się ciał obcych do oka lub podrażnienie rogówki, co dodatkowo pogarsza dolegliwości.

Uczucie ucisku w oczach

Lekkie, ale bardzo nieprzyjemne uczucie ucisku w oku często wynika z suchości oczu. Zazwyczaj przyczyną tego stanu są gruczoły łzowe, które w przypadku suchości oczu wystawiane są na ciągły stres. Nieprzerwana produkcja płynu łzowego powoduje nieprzyjemne uczucie, które osoby dotknięte tym problemem odczuwają jako ucisk w oku.

Nadwrażliwość na światło

Suche oczy nie są tak wydajne jak oczy zdrowe. Ciągłe przemęczenie podczas codziennych czynności powoduje, że oczy stają się bardziej wrażliwe – również na światło. Suchość oczu często towarzyszy zwiększonej wrażliwości na światło, co może objawiać się tym, że osoby dotknięte problemem suchości oczu szybciej odczuwają oślepienie lub muszą mrużyć oczy w jasnym otoczeniu.

Nietolerancja kosmetyków do oczu

Od lat używasz tego samego eyelinera – i nagle powoduje on pieczenie lub swędzenie oczu? Również to może być objawem suchości oczu. Ciągłe obciążenie powoduje podrażnienie oczu, które może być dodatkowo nasilane przez kosmetyki do oczu, takie jak eyeliner, tusz do rzęs i cień do powiek. Ponadto kosmetyki do oczu mogą powodować niewielkie zatykanie gruczołów łojowych i łzowych w oku, co dodatkowo nasila dolegliwości.

Dolegliwości podczas noszenia soczewek kontaktowych

Jeśli soczewki kontaktowe, które zazwyczaj są dobrze tolerowane, nagle zaczynają sprawiać wrażenie ciała obcego i obciążają oczy, przyczyną może być suchość oczu. Soczewki kontaktowe nie mogą swobodnie poruszać się na i tak już zbyt suchej przedniej powierzchni oka, co dodatkowo podrażnia oczy.

Istnieje wiele przyczyn suchości oczu, które mogą być spowodowane zarówno czynnikami zewnętrznymi, jak i wewnętrznymi. Oprócz chorób przyczyną suchości oczu mogą być również leki lub zbyt długie noszenie soczewek kontaktowych.

Czynniki zewnętrzne

Następujące czynniki zewnętrzne mogą prowadzić do suchości oczu:

Praca przed ekranem

Osoby, które są skoncentrowane na ekranie, niezależnie od tego, czy jest to komputer, smartfon, tablet czy telewizor, mrugają rzadziej – zazwyczaj średnio do 25 razy na minutę, a podczas pracy przy ekranie tylko 1-2 razy na minutę. Uniemożliwia to prawidłowe rozprowadzenie filmu łzowego na powierzchni oka, co prowadzi do wysuszenia oczu.

Zanieczyszczenia w powietrzu:

Dym papierosowy, spaliny lub praca z substancjami niebezpiecznymi – istnieje wiele szkodliwych zanieczyszczeń, które mogą powodować wysuszenie oczu.

Przeciąg:

Ciepłe lub zimne przeciągi, spowodowane na przykład otwartymi oknami lub klimatyzacją, powodują wysychanie oczu. Suche, ciepłe powietrze z ogrzewania także szkodzi oczom i powoduje ich podrażnienie.

Soczewki kontaktowe:

Noszenie niewłaściwego typu soczewek kontaktowych, które nie są dostosowane do oka, wpływa negatywnie na film łzowy. Nawet krótki czas noszenia może mieć negatywny wpływ na oczy. Warto w tej sytuacji udać się do optyka – należy wybrać soczewki kontaktowe, które nie powodują dodatkowego wysuszania oczu i są wygodne w noszeniu.

Zabiegi chirurgiczne:

Każdy rodzaj urazu oka może negatywnie wpływać na przepływ płynu łzowego, na przykład uraz powieki lub operacja oka. W takich przypadkach dolegliwości zazwyczaj ustępują po wyleczeniu urazu.

Czynniki wewnętrzne

Różne schorzenia lub czynniki wewnętrzne również mogą powodować suchość oczu:

Zapalenie brzegów powiek:

U ponad 80% osób dotkniętych tym schorzeniem przyczyną suchości oczu jest blepharitis – przewlekłe zapalenie brzegów powiek. W tym przypadku wskazane jest nie tylko leczenie samej suchości oczu, ale także pierwotnej choroby.

Leki:

Istnieje wiele leków, które sprzyjają wystąpieniu suchości oczu – na przykład leki przeciwhistaminowe (przeciwalergiczne), hormony (na przykład tabletki antykoncepcyjne), beta-blokery lub leki przeciwdepresyjne.Nawet krople do oczu mogą sprzyjać ich wysuszaniu, jeśli zawierają konserwanty. Na szczególną uwagę zasługują również krople do oczu stosowane w leczeniu jaskry, ponieważ są one używane przez bardzo wiele osób.

Odżywianie:

Odżywianie ma decydujący wpływ na zdrowie oczu. Na przykład poważny niedobór witaminy A przyczynia się do zmniejszenia produkcji płynu łzowego, co ma negatywny wpływ na zdrowie oczu. Czasami niedobór witamin wynika nie tylko z nieprawidłowego odżywiania, ale także z zaburzeń funkcjonowania narządów.

Wiek:

Im jesteśmy starsi, tym mniej płynu łzowego wytwarzają nasze oczy. W związku z tym u osób starszych częściej występuje suchość oczu. Żeński hormon płciowy, estrogen, ma szczególnie silny wpływ na produkcję łez, dlatego kobiety w okresie menopauzy bardzo często cierpią na suchość oczu.

Choroby:

Nie tylko ostre choroby oczu mogą prowadzić do suchości oczu, również choroby podstawowe organizmu mogą się do tego przyczyniać. Choroby autoimmunologiczne są często przyczyną suchości oczu, ale również choroby tarczycy, cukrzyca, przewlekły reumatyzm i stany zapalne naczyń krwionośnych, a nawet infekcje wirusowe, uszkodzenia nerwów i choroby skóry mogą prowadzić do suchości oczu.

Palenie tytoniu:

Palenie tytoniu w znacznym stopniu przyczynia się do szybszego starzenia się oczu. Ponadto dym papierosowy podrażnia oczy.

Ogromny wzrost liczby przypadków suchości oczu w ostatnich dziesięcioleciach wynika w wielu przypadkach z tzw. Office Eye Syndrome, znanego również jako Gamer Eye lub zespół oka biurowego. Przyczyną suchości oczu jest ciągłe wpatrywanie się w ekran komputera. Zbyt krótkie przerwy na odpoczynek dla oczu, rzadsze mruganie i intensywne skupianie wzroku na jednym punkcie powodują przemęczenie oczu, które stają się suche i podrażnione. Ta choroba cywilizacyjna dotyka około 68 procent osób aktywnych zawodowo.

Przyczyny są oczywiste: już po dwóch godzinach spędzonych przed ekranem oczy męczą się i tracą zdolność wyraźnego skupiania wzroku na bliskich przedmiotach. Podczas gdy w codziennym życiu mrugamy nawet 25 razy na minutę, w trakcie pracy przed ekranem częstotliwość ta zmniejsza się do zaledwie dwóch razy na minutę z powodu skupienia wzroku. Warstwa lipidowa oczu wysycha, co powoduje podrażnienie oczu. Niewielkie zmiany mogą przynieść znaczną poprawę i pomagają chronić oczy podczas pracy przed ekranem:

• Regularne przerwy w celu odciążenia oczu

• Ustawienie monitora prostopadle do źródła światła lub okna

• Optymalizacja ostrości i konturów na ekranie

• Zwiększenie częstotliwości odświeżania obrazu (co najmniej 75 Hz)

• Ustawienie krzesła na odpowiedniej wysokości

• Zachowanie odpowiedniej odległości od ekranu (około 50 do 80 centymetrów)

• Aktywne mruganie: podczas długotrwałej pracy przed ekranem należy wykonywać krótkie „serie mrugania”

Istnieje wiele możliwości leczenia suchości oczu, które należy zawsze dostosować do indywidualnej sytuacji. Z reguły stosuje się substytuty łez (zwykle w postaci kropli, żelu lub sprayu do oczu), które uzupełniają naturalny film łzowy i zapewniają szybką ulgę.

W przypadku wystąpienia podrażnienia, zaczerwienienia i suchości oczu po raz pierwszy, należy jednak w każdym przypadku skonsultować się z okulistą, aby wykluczyć ewentualne choroby podstawowe. Okulista może nie tylko monitorować przebieg leczenia, ale w ciężkich przypadkach również zalecić dalsze metody leczenia.

Dodatkowe środki zapobiegawcze

Kilka wskazówek może pomóc w codziennym życiu, aby zapobiegać suchości oczu lub łagodzić objawy:

• Zwiększenie wilgotności powietrza: wysoka wilgotność powietrza zapewnia lepsze nawilżenie oczu. Wilgotność powietrza można zwiększyć poprzez regularne wietrzenie pomieszczeń lub stosowanie nawilżacza powietrza.

• Unikanie dymu papierosowego: dym papierosowy ma szczególnie szkodliwy wpływ na oczy. Unikaj go tak często, jak to możliwe. Jeśli sam palisz, koniecznie wychodź na zewnątrz, aby powietrze w mieszkaniu było jak najmniej zanieczyszczone.

• Wystarczająca ilość snu: sen jest szczególnie ważny dla regeneracji oczu. Pamiętaj, by spać co najmniej 6–8 godzin na dobę, aby oczy mogły odpocząć, a film łzowy mógł się zregenerować.

• Picie wystarczającej ilości płynów: film łzowy również potrzebuje płynów, aby mógł się utworzyć. Pij około 1,5–2 litrów wody i niesłodzonej herbaty dziennie, aby organizm posiadał niezbędne zasoby do regeneracji filmu łzowego.

• Ograniczenie pracy przed ekranem: im mniej pracy przed ekranem, tym lepiej! Jeśli nie da się uniknąć pracy przed ekranem, rób regularne przerwy, aby dać oczom odpocząć. Podczas pracy przed ekranem pamiętaj również o częstym mruganiu.

• Pielęgnacja powiek: szczególnie jeśli codziennie nosisz makijaż oczu, ważne jest dokładne oczyszczenie i pielęgnacja powiek wieczorem. Do tego celu nadają się specjalne chusteczki oczyszczające, spraye do oczu i żele. Dodatkowo nie zaleca się używania kredki do oczu lub eyelinera na brzegach powiek.

• Świeże powietrze: spędzaj jak najwięcej czasu na świeżym powietrzu, aby odciążyć oczy! Tlen pomaga poprawić ukrwienie oczu, a tym samym zmniejsza ich suchość.

• Ochrona oczu przed promieniowaniem UV: szkodliwe promieniowanie UV może powodować wysuszanie oczu i przyspieszać ich proces starzenia. Ponadto bardzo jasne otoczenie może męczyć oczy i przyczyniać się do uczucia suchości. Chroń oczy okularami przeciwsłonecznymi z filtrem UV, aby zmniejszyć ich dyskomfort i obciążenie.

Wskazówka: dzięki zasadzie 20-6-20 możesz regularnie relaksować oczy, poprawiając tym samym swoje samopoczucie. Zasada ta mówi, że co 20 minut należy skupiać wzrok na obiekcie oddalonym o co najmniej 6 metrów przez minimum 20 sekund. Szczególnie w przypadku częstej pracy przed ekranem ten prosty i szybki trik pomaga odciążyć oczy.

Wiele osób w Niemczech cierpi na suchość oczu, co wynika między innymi ze zmiany warunków życia i coraz częstszej pracy przed ekranem komputera. Osoby cierpiące na suchość oczu nie powinny lekceważyć objawów i powinny skontaktować się z okulistą w celu ustalenia przyczyn. Ponadto można podjąć wiele działań, które złagodzą objawy.

Jeśli szukasz okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV, u nas na pewno znajdziesz coś dla siebie! Zarezerwuj wizytę w najbliższym salonie Fielmann przez naszą stronę internetową, aby znaleźć model, który naprawdę Ci odpowiada.

Tutaj znajdziesz szczegółowe informacje na temat zdrowia oczu.