Czym jest refrakcja?

Termin „refrakcja” opisuje dwie zależności w optyce okularowej. Z jednej strony słowo refrakcja jest używane do opisania mocy refrakcyjnej oka: wartość ta wskazuje, jak silnie załamywane są padające promienie świetlne. Oznacza to, że refrakcja jest niezbędna do ostrego widzenia. Procedura doboru soczewek okularowych, znana również jako badanie wzroku, jest również określana jako refrakcja. Dokładniej mówiąc, odnosi się to do określania wady wyroku. Mierzy się przy tym błąd refrakcji oka w celu określenia wartości okularów. W tym artykule dowiesz się, na czym polega refrakcja i jaka jest jej funkcja w oku. 

Artykuł zrecenzowany Prof. Dr. med. Hans-Jürgen Grein

W skrócie 

Refrakcja oka 

• Jak może zmieniać się refrakcja oka? 

• Jakie wady wzroku mogą być spowodowane nieprawidłową refrakcją? 

Pomiar wady refrakcji: obiektywne i subiektywne określanie refrakcji 

• Obiektywne określanie refrakcji 

• Subiektywne określanie refrakcji 

• Określanie refrakcji u dzieci 

Oto, co dzieje się po określeniu refrakcji 

W skrócie   

• Refrakcja to termin używany do opisania właściwości refrakcyjnych oka, a także procesu doboru soczewek okularowych. 

• W oku refrakcja najpierw zachodzi w rogówce, gdzie światło jest załamywane najsilniej – światło następnie przechodzi przez soczewkę i ciało szkliste. Refrakcja występuje na granicach tych obszarów. 

• W przypadku okularów lub soczewek kontaktowych konieczne jest określenie wady refrakcji oka. 

• Moc refrakcyjna oka jest następnie dostosowywana za pomocą korekcji optycznej, aby umożliwić ostrzejsze widzenie. 

• Pomiar refrakcji w celu określenia parametrów korekcji jest przeprowadzany przez optyka, optometrystę lub okulistę. 

Aby zrozumieć koncepcję refrakcji, warto najpierw przyjrzeć się temu, jak działa oko. 

Abyśmy mogli widzieć wyraźnie, promienie światła wpadające do oka z różnych kierunków muszą być precyzyjnie ogniskowane. To ogniskowanie ma miejsce w centralnym obszarze siatkówki, w tak zwanej plamce żółtej, obszarze najostrzejszego widzenia. 

Zanim światło dotrze do siatkówki, przechodzi przez kilka przezroczystych struktur oka, w każdej z których ulega załamaniu. Najpierw światło przechodzi przez film łzowy i rogówkę (cornea), gdzie zachodzi większość załamania. Dzięki krzywiźnie sama rogówka ma moc refrakcyjną od 42 do 44 dioptrii, a zatem wytwarza około dwóch trzecich całkowitego załamania. Nawet niewielkie odchylenia od normy promieni krzywizny powodują załamanie światła w oku. Światło przechodzi następnie przez wypełnioną płynem przednią komorę gałki ocznej oraz soczewkę, która ponownie załamuje światło. Po tym światło przechodzi przez ciało szkliste, zanim dotrze do siatkówki. 

Na wszystkich granicach dochodzi do załamania optycznego, czyli do zmiany kierunku promieni świetlnych. W idealnym przypadku są one kierowane tak, aby zbiegały się dokładnie na siatkówce, gdzie powstaje ostry, pomniejszony obraz oglądanego obiektu. 

Jeśli jednak układ optyczny nie jest optymalny, światło nie ulega prawidłowemu ogniskowaniu na siatkówce. Zamiast tego promienie światła przecinają się przed lub za siatkówką – podobnie jak w przypadku nieodpowiednio ustawionego aparatu. Rezultatem jest rozmazany obraz, ponieważ siatkówka nie tworzy prawidłowo ostrego obrazu. 

Ludzkie oko przechodzi złożony rozwój od narodzin do wczesnej dorosłości. Oko rośnie wzdłuż, a struktury anatomiczne muszą dostosować się w taki sposób, aby obiekty znajdujące się w oddali mogły być bez problemu ostro obrazowane na siatkówce. Niemowlęta i małe dzieci są naturalnie dalekowzroczne. Oko osiąga idealną długość i odpowiednią moc refrakcyjną dopiero w wieku około 14 lat. Jednak nie zawsze przebiega to idealnie. Jeśli oko rośnie zbyt szybko, a zatrzymanie rozwoju nastąpi zbyt późno, rozwija się krótkowzroczność. Oprócz kwestii genetyki, czynniki środowiskowe również odgrywają ważną rolę w podstawowych mechanizmach regulacyjnych. Długotrwałe patrzenie na przedmioty znajdujące się blisko i mało czasu spędzanego w świetle dziennym sprzyjają rozwojowi krótkowzroczności u dzieci.  

Moc refrakcyjna rogówki lub soczewki może również zmieniać się w ciągu życia, co wpływa na refrakcję oka. Ponadto choroby oczu mogą zaburzać refrakcję światła w oku, a tym samym prowadzić do nowej wady wzroku lub zmieniać istniejące wartości okularów, powodując konieczność zmiany okularów.  

Istnieją różne rodzaje wad wzroku, które mogą być spowodowane wadliwą mocą refrakcyjną oka. Zaliczają się do tego:

• krótkowzroczność (myopia)

• dalekowzroczność (hyperopia)

• niezborność (astygmatyzm)

• starczowzroczność (presbiopia)

Wady refrakcji można korygować za pomocą soczewek umieszczonych przed okiem, takich jak okulary lub soczewki kontaktowe. Wymaga to jednak ustalenia dokładnych wartości soczewek przez optyka lub okulistę. Procedura stosowana do pomiaru wady refrakcji w oku jest również określana jako refrakcja. Dokładniej mówiąc, jest to określenie refrakcji.

Poszczególne wartości okularów i wynikająca z nich ostrość wzroku są określane w ramach badania refrakcji. Błąd refrakcji oka jest mierzony przy użyciu specjalnych procedur. Nowoczesne urządzenia i zaawansowane procedury są wykorzystywane do precyzyjnej analizy optycznej mocy refrakcyjnej oka. Takie badanie wzroku jest zwykle przeprowadzane w kilku etapach, aby móc wyciągnąć jak najdokładniejsze wnioski na temat rodzaju i stopnia zaawansowania wady wzroku. 

Obiektywne określenie refrakcji jest pierwszym krokiem w badaniu wzroku. Jest ono przeprowadzane za pomocą autorefraktometru – urządzenia, które mierzy zakres wady wzroku poprzez naciśnięcie przycisku i bez konieczności przeprowadzania dalszego wywiadu. Osoby, które chcą wykonać badanie wzroku, po prostu patrzą w urządzenie, które następnie wyświetla wzór na siatkówce oka. Obraz ten jest automatycznie ogniskowany przy użyciu odpowiednich procesów optycznych i elektronicznych. W ten sposób można już w przybliżeniu określić wartość refrakcji wymaganą do skorygowania indywidualnej wady wzroku.  

Jednak obiektywne określenie refrakcji może ulec zafałszowaniu przez różne czynniki – na przykład akomodację, zmętnienie soczewki lub nieregularną rogówkę. Dlatego sama metoda pomiaru nie jest wystarczająca do określenia dokładnych wartości okularów. Subiektywne określenie refrakcji jest zatem zwykle przeprowadzane później, aby w wartościach okularów uwzględnić indywidualne pomiary wartości refrakcji.  

Obiektywny pomiar refrakcji zapewnia bardzo dobre wartości, a mimo to jednak nie jest to jedyna procedura doboru. Subiektywne określenie refrakcji odbywa się bezpośrednio po obiektywnej procedurze pomiarowej i znacznie lepiej odzwierciedla rzeczywistą, indywidualną ostrość wzroku. W tym przypadku brane są pod uwagę subiektywne wrażenia osoby badanej oraz błędy wynikające z akomodacji. Ponadto badana jest współprac obu oczu, aby możliwe było dopasowanie okularów o odpowiednich wartościach. 

Subiektywna refrakcja jest aktywną procedurą doboru szkieł okularowych, która jest przeprowadzana bezpośrednio przez okulistę lub optyka. Wartości obiektywnej refrakcji określone wcześniej – na przykład za pomocą autorefraktometru – służą jako punkt wyjścia. Te wartości są wprowadzane do okularów pomiarowych lub foroptera – precyzyjnego urządzenia optycznego, które oferuje wiele różnych kombinacji soczewek do wyboru. Osoba badana spogląda przez urządzenie na tablicę Snellena, na której widoczne są litery, cyfry lub tak zwane pierścienie Landolta (okręgi z otworem). Poprzez dodawanie różnych soczewek sprawdza się, która kombinacja zapewnia najostrzejszy obraz. Klient na bieżąco przekazuje informacje zwrotne o tym, czy obraz wydaje się „lepszy czy gorszy”. Krok po kroku osoba przeprowadzająca badanie oraz osoba badana dostosowują wartości korekcji wzroku dla każdego oka. 

Najpierw każde oko jest badane oddzielnie, a następnie przeprowadza się pomiar obuoczny, aby ocenić, jak oczy ze sobą współpracują. 

Celem jest indywidualne określenie odpowiednich wartości korekcyjnych dla soczewek okularowych lub soczewek kontaktowych. Ostateczne wartości dla okularów lub soczewek kontaktowych są określane na podstawie mocy soczewek, z którymi osoba badana widzi najlepiej. Zmiany mogą wynikać z rodzaju korekcji lub dopasowania przyszłych okularów. 

Wynik można również zweryfikować, umieszczając określone wartości w okularach pomiarowych i zlecając ich przymierzenie osobie badanej. W ten sposób można już na miejscu sprawdzić, czy i w jakim stopniu poprawia się komfort widzenia przy nowych wartościach korekcji. W przypadku osób z prezbiopią można określić wartości okularów dla widzenia bliży. 

Wady refrakcji występują również u dzieci, ale w zależności od ich wieku, mogą one nie być jeszcze w stanie samodzielnie informować o zaburzeniach widzenia. Dlatego określanie refrakcji u dzieci ogranicza się głównie do obiektywnego określenia refrakcji, które w razie potrzeby jest uzupełniane dalszymi badaniami.

Gdy tylko dziecko jest w stanie odpowiedzieć na pytanie dotyczące ostrego lub rozmytego widzenia, można również zastosować subiektywne określenie refrakcji. W przypadku dzieci, które nie potrafią jeszcze czytać ani pisać, zamiast liter i cyfr stosuje się symbole obrazkowe, które dziecko musi rozpoznać i nazwać. Aby zapewnić wiarygodne wyniki, kolejność obrazków musi być często zmieniana, aby dziecko nie nauczyło się odpowiedzi na pamięć, a tym samym nie zafałszowało wyników.

Ważne informacje: u małych dzieci pewien stopień dalekowzroczności jest całkowicie normalny i jest korygowany tylko wtedy, gdy występuje zez, który powoduje nadmierny wysiłek akomodacyjny.  

Jeśli badanie refrakcji dało wyniki wymagające korekcji, można poszukać odpowiednich okularów. Oprócz klasycznych okularów lub okularów przeciwsłonecznych z mocą korekcyjną, można również rozważyć soczewki kontaktowe w celu wyrównania wad refrakcji w oczach. Decyzja o tym, czy okulary lub soczewki kontaktowe są bardziej odpowiednie, zależy przede wszystkim od indywidualnego stylu życia danej osoby. Optyk z przyjemnością doradzi we wszystkich problematycznych kwestiach.

Chcesz sprawdzić swoje parametry korekcji? Już dziś umów się na bezpłatne badanie wzroku w najbliższym salonie Fielmann! W tym celu umów się na wizytę online. Pomożemy Ci określić Twoje indywidualne parametry korekcji i w razie potrzeby, znaleźć okulary, które będą dopasowane do Ciebie i Twoich potrzeb.

Tutaj znajdziesz szczegółowe informacje na temat wiedzy.